جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳
گیاهی ترین AnzanDigital فروشگاه
خانه / چهارده معصوم / امام سجاد علیه السلام / نقشه راهی برای رسیدن به خوشبختی

نقشه راهی برای رسیدن به خوشبختی

پنجم شعبان بنابر نقل برخی منابع[۱] سالروز میلاد با سعادت چهارمین امام هدایت و جانشین بر حق نبوت، حضرت زین العابدین؛ علی بن الحسین علیهما السلام است. آن حضرت از سال ۶۱ ق (شهادت امام حسین علیه السلام) تا سال ۹۴ (شهادت آن حضرت) به مدت ۳۳ سال امامت مسلمانان راستین را بر عهده داشت.

رسول خدا صلی الله علیه وآله درباره ایشان فرمودند:

إذا کانَ یومُ القیامهِ یُنادی مُنادٍ: أینَ زینُ العابدینَ؟ فکأنّی أنظُرُ إلى وَلَدی علیِّ بنِ الحسینِ بنِ علیِّ بن أبی طالبٍ یَخْطِرُ بینَ الصُّفوفِ[۲] ؛ در روز رستاخیز ندا دهنده‏اى صدا مى‏زند: کجاست زین العابدین (زیور پرستشگران)؟ و من، فرزندم على بن حسین بن على بن ابى طالب را مى‏بینم که صفها را مى‏شکافد [و پیش مى‏رود].

صحیفه سجادیه و رساله حقوق و نیز روایتهای فراوانی که از آن حضرت به ما رسیده است گنجینه ای بی همتاست که هر گوهر از آن اگر به درستی شناخته شود می تواند سرمایه ای باشد برای یک زندگی دینی مطلوب. در این نوشتار برآنیم تا توشه و نقشه راهی برای سیر در مسیر عبادت و بندگی خدا و همراهی با بندگان شایسته و برترش از کلام امام ساجدین و زینت عابدان برگیریم.

 نشانی تمام خیرها

کلمه «خیر» به معناى آن چیزى است که وقتى امر دایر شد بین آن و یک چیز دیگر آدمى باید آن را اختیار کند.[۳] در معنای لغوی «خیر» نوشته اند که: خیر برگزیدن چیزی و برتری دادن آن بر دیگری است ؛ بنابراین، دو معنا در این واژه لحاظ شده است: یکی برگزیدن و دیگری برتری دادن.[۴] از این رو وقتی در فرهنگ دینی، «خیر» ی طلب و یا بدان تشویق می شود منظور بهترین چیزی است که انسان در مسیر بندگی خدا و رسیدن به سعادت دنیا و آخرت می تواند انتخاب کند. برای مثال برپایی نماز، خیر است زیرا بین برپایی و ترک نماز، آنچه که باعث سعادت انسان است برپایی آن است؛ نه ترک آن.

بدان که هر کس خشنودى خدا را بر ناخشنودى مردم برگزیند، خدا او را از مردم، بى‏نیاز مى‏گرداند و هرکه خشنودى مردم را با ناخشنودى خدا بجوید، خداوند، او را به مردم وا مى‏گذارد

امام زین العابدین علیه السلام در بیانی گهربار ریشه تمام خیرها را یک کار معرفی کرده و می فرماید:

«الخَیرُ کُلُّهُ صِیانَهُ الإِنسانِ نَفسَه»[۵] ؛ تمام خیر در این است که انسان مراقب خودش باشد.

این روایت چون هماهنگ با دو آیه از قرآن کریم است با توجه به معنای همان دو آیه کریمه نیز باید معنا و فهمیده شود. آن دو آیه شریفه یکی آیه ۱۰۵ سوره مائده است که می فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُم ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید مراقب خود باشید.» و دیگری که به نوعی می توان آن را شرحی بر این دانست آیه ۶ سوره تحریم است که می فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده تان را از آتش جهنم حفظ کنید.»

بنابراین منظور از آن صیانتی که در روایت امام سجاد علیه السلام و سوره مائده آمده به معنای حفظ خود از انحراف و ورود در ورطه گناه و معصیت است که البته لازمه این کار قرار گرفتن در مسیر عبادت و بندگی خدا و حرکت مدام در این مسیر است.

پس تمام خیر در این است که انسان به مانند راننده ای که مدام مراقب است تا منحرف نشده و حادثه ای برایش رخ ندهد مراقب خود باشد تا از جاده بندگی منحرف نشده و در قعر جهنم سقوط نکند و با توجه به سوره تحریم این توجه تنها منحصر به خودش هم نباید باشد بلکه این راننده باید متوجه همراهان خود و کسانی که به نحوی نسبت به آنها مسئول است نیز داشته باشد.

 
آن حضرت در روایت دیگری به یکی از موارد این خیر تمام اشاره می کند که رعایت آن سهم بسزایی در صیانت از نفس دارد و آن مبارزه با طمع نسبت به دارایی دیگران است:

«رَأَیتُ الخَیرَ کُلَّهُ قَدِ اجتَمَعَ فی قَطعِ الطَّمَعِ عَمّا فی أیدِی النّاسِ»[۶] ؛ همه نیکى را گِردآمده در این دیدم که انسان به آنچه در دست مردم است، چشم طمع نداشته باشد.

واژه طمع به معنای بیش از حد خود خواستن و گرفتن مواهب زندگی از دست دیگران است که امیرالمومنین علیه السلام این کار را سبب حقیر شدن فرد دانسته و می فرماید:

« أَزْرَى بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ»[۷] ؛ هر کس طمع پیشه کند خود را حقیر ساخته است.

بنابراین یکی از موراد مراقبت از خود به این است نباید کاری کرد که نفس حقیر شود؛ بلکه باید کاری انجام داد که نفس عزیز شود.

اما اینکه روحیه بی نیازی نسبت به دیگران چگونه به دست می آید، خود دستوری دارد که در روایت بعد می آید.

خیر در این است که انسان به مانند راننده ای که مدام مراقب است تا منحرف نشده و حادثه ای برایش رخ ندهد مراقب خود باشد تا از جاده بندگی منحرف نشده و در قعر جهنم سقوط نکند و با توجه به سوره تحریم این توجه تنها منحصر به خودش هم نباید باشد بلکه این راننده باید متوجه همراهان خود و کسانی که به نحوی نسبت به آنها مسئول است نیز داشته باشد
تمام خیر دنیا و آخرت در یک خط

امام سجاد علیه السلام فرمود: مردى به پدرم حسین بن على علیهماالسلام نوشت: «سرورم! مرا از خیر دنیا و آخرت، با خبر کن.»

آن حضرت اینگونه نوشت:

بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ‏

أمّا بَعدُ، فَإِنَّ مَن طَلَبَ رِضَا اللّهِ بِسَخَطِ النّاسِ کَفاهُ اللّهُ امورَ النّاسِ، ومَن طَلَبَ رِضَا النّاسِ بِسَخَطِ اللّهِ وَکَلَهُ اللّهُ إلَى النّاسِ. وَالسَّلام‏[۸]

«به نام خداوند بخشنده مهربان. بدان که هر کس خشنودى خدا را بر ناخشنودى مردم برگزیند، خدا او را از مردم، بى‏نیاز مى‏گرداند و هرکه خشنودى مردم را با ناخشنودى خدا بجوید، خداوند، او را به مردم وا مى‏گذارد. بدرود!»

 
بهترین مردم

در فرهنگ عمومیِ مردمِ منهای دین ملاکهای گوناگونی برای انتخاب بهترین ها وجود دارد و همین ملاکها، معیار احترام و توجه دیگران به آن بهترین ها می شود. به فرض در جامعه ای که ثروت یا مدرک معیار برتری افراد است کسانی محترم خواهند بود که از ثروت بیشتر و یا مدرک بالاتری برخوردار باشند؛ اما در فرهنگ دینی کسانی بهترند که دیندارترند. امام زین العابدین علیه السلام می فرماید:

«مَن عَمِلَ بِمَا افتَرَضَ اللّهُ عَلَیهِ فَهُوَ مِن خَیرِ النّاس»‏[۹] ؛ هر کس به آنچه خداوند بر او واجب ساخته، عمل کند، از بهترین مردم است.

بر پایه این سخن لازم است تا پیروان قرآن و عترت علیهم السلام، دینداری افراد را مهمترین معیار در تنظیم روابط اجتماعی خود با آنها قرار دهند و در ارتباط خود با دیگران، دید و بازدیدها، نشست و برخاستها، خو گرفتنها و صمیمی شدنها؛ اهل دین بودن را مهمترین معیار بدانند و با کسی بیشتر ارتباط داشته باشند که با خداتر است؛ زیرا چنین کسی بهترین مردم است.

 

پی نوشت:

۱٫       منابعی مانند کشف الغمه ج۲ ص۷۴ و نیز توضیح المقاصد ص۲۰ .

۲٫       بحار الأنوار: ۴۶/ ۳٫

۳٫       ترجمه المیزان، ج‏۱۳، ص: ۱۲۵٫

۴٫       هو انتخاب شی‏ء و اصطفاۆه و تفضیله على غیره، ففیه قیدان الانتخاب و الاختیار، و التفضیل. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج‏۳، ص: ۱۵۹٫

۵٫       الإرشاد: ۱/ ۲۳۱٫

۶٫       الکافی: ۲/ ۱۴۸٫

۷٫       نهج البلاغه: حکمت۲٫

۸٫       الأمالی للصدوق: ص ۲۶۸٫

۹٫       الکافی: ۲/ ۸۱٫

برگرفته از سایت تبیان

درباره امیدواران

مشاهده بیشتر

امام سجاد زین العابدین

لحظه لحظه با امام سجاد علیه السلام

از آن زمان که حضرت سیدالشهداء – علیه السلام – نهضت را آغاز کرد و …